در مطلبی چند روز پیش آزمایشگاه اجتماعی را تعریف کردم و ویژگی‌های آن را به طور خلاصه بیان کردم. امروز موارد دیگری را قصد دارم بیان کنم تا درک بهتری از این موضوع به وجود بیاید.
آزمایشگاه اجتماعی مقیاس خاصی ندارد. مثل یک مسابقه فوتبال که می‌تواند با تجهیزات خیلی کم هم برگزار شود یا می‌تواند با حضور تیم‌های حرفه‌ای با استادیوم‌های مجهز انجام شود. این مقیاس می‌تواند از مدرسه، سازمان، شهر، جامعه، کشور و منطقه باشد. تصمیم گیری راجع به مقیاس آزمایشگاه از اولین تصمیماتی است که باید گرفته شود. برای مثال مسابقه فوتبال یک بازی به صورت غیررسمی است، در سطح محلی است یا در سطح حرفه‌ای.
آزمایشگاه چه چیزی به چالش می‌کشد؟
آزمایشگاه می‌تواند در هر مقیاسی با توجه به اهداف مردم طراحی شود. اما در اینجا یک مسئله وجود دارد. ممکن است ما به بررسی به چالش محلی بپردازیم ولی پس از مدتی متوجه شویم که عامل مشکل ایجاد شده در خارج از محدوده ما قرار دارد. مثل عوامل زیست محیطی که برخی اوقات ناشی از تغییرات آب و هوایی است. به عبارت دیگر درست است که آزمایشگاه اجتماعی در هر سطحی قابل اجرا است اما پس از مدتی متوجه می‌شویم که ما از دنیای بزرگ خود جدا نیستیم. این مسائل را می‌توان به عنوان چالش اجتماعی پیچیده مطرح کرد.
یمن یک مثال خوب برای چالش اجتماعی پیچیده است چرا که سه ویژگی مهم دارد:
(1) وضعیت در حال ظهور است: چالش های پیچیده اجتماعی در حال ظهور هستند زیرا خواص آن‌ها به واسطه تعامل بسیاری از بخش‌ها به وجود می‌آید. تفاوت بین پرتاب سنگ و پرتاب پرنده زنده را تصور کنید. سنگ مسیری که قابل پیش بینی است را دنبال میکند. یعنی می‌توان با درجه بالایی از دقت مسیر حرکتش را پیش‌بینی کرد. از سوی دیگر، مسیر پرنده، در حال ظهور است، به این معنی است که مسیر را نمی‌توان از قبل پیش‌بینی کرد و از برهم کنش عوامل بسیاری از فیزیولوژی پرنده تا عوامل محیطی موجود بستگی دارد.
(۲) یک جریان مداوم از اطلاعات برای بحث وجود دارد: اطلاعات جدید به طور مداوم تولید می‌شوند. هنگامی که ما یک سیستم پیچیده را مطالعه می‌کنیم، با اطلاعات جدیدی مواجه می‌شویم. اگر ما یک GPS را به پرنده ببندیم و حرکات آن را ردیابی کنیم، جریان جدیدی از اطلاعات در مورد جایی که پرنده در حال حرکت است را ثبت خواهیم کرد.
(۳) فعالان به طور مداوم رفتار خود را تطبیق می‌دهند: اطلاعات جدید باعث ایجاد مشخصه سوم یک سیستم پیچیده می‌شود که رفتار انطباقی است. این به این معنی است که نمونه ما در سیستم‌های پیچیده به طور مداوم و به طور مستقل رفتار خود را در پاسخ به اطلاعات جدید تنظیم می‌کنند. مثلا پرنده سعی میکند با شدت گرفتن باد حرکت خود را تنظیم کند.
این چیزی است که در یمن با سو تغذیه در حال رخ دادن است. این سیستم هر روز افراد دچار سو تغذیه بیشتری را تولید میکند. برای حمایت از آن‌ها به بخش های کوچک کمک می کنند مثل کشور ما که در مراسم خاصی به فقرا کمک می‌کنیم و فکر می‌کنیم مشکل فقر جامعه را داریم حل می‌کنیم ولی از ماهیت دینامیک این چالش غافل هستیم، در حالی‌که این مشکل به طور کلی روز به روز بدتر می‌شود.
همین منطق در مورد بسیاری از مسائل، از جمله تغییرات آب و هوایی، جنگل زدایی و فقر است. یمنی‌ها با همه مشکلاتی که کشورهای دیگر، مناطق، شهرها و مردم در آینده با آن‌ها روبرو خواهند شد، رو به رو شده‌اند. چیزهای زیادی را می‌توان از بررسی نه تنها مسیر چالش‌ها در یمن بلکه پاسخ به این چالش‌ها آموخت. یمن نشان‌دهنده آینده بسیاری از مکان‌ها است. یمن در خط مقدم توسعه استراتژی‌های نوآورانه برای چگونگی پرداختن به چالش‌های پیچیده قرار دارد. موضوع یمن یک نمونه از چالش‌های اجتماعی پیچیده است که در آزمایشگاه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مقاله مرتبط: آزمایشگاه اجتماعی (social lab)
